Üstyazı: http://azimliyazar.blogspot.com.tr/p/doktora-basvuru-sureci.html

Başvuru için gerekenleri en iyi google'da "University of Püsür, Leblebi Science Msc/Phd Admission Requirements" yazarak bulursunuz. Bazı okullarda international öğrencilerden istenenler farklıdır ve ayrı bir sayfada yazar ona dikkat edin. Ayrıca bu kadar basit bir iş için danışman şirketlere para ödemeyin.

Örnek sayfa

Başvuru için gerekenleri bir yere not edip elle toplamanıza gerek yoktur. Üniversitelere başvuru internetten yapılır ve başvuru yaparken gerekli her dökümanı kendileri isterler zaten.

Yurt dışına ve Türkiye'deki sağlam üniversitelere yüksek lisans ve doktora başvurularında gerekenler aşağı yukarı aynıdır.

- Lisans / Yüksek Lisans Diploması

Bu kısımdan önceki yazıda bahsetmiştim ama tam anlaşılmamış, buraya da ekliyorum.
Eğer Amerika'ya veya Amerikan sisteminin uygulandığı üniversitelere başvuruyorsanız (Kanada'daki bazı üniversiteler, Türkiye'de Boğaziçi, Koç, ODTÜ (başka vardır araştırmadım), İsviçre'de EPFL vs.) doktora başvurusu için lisans diploması yeterlidir. Fakat yüksek lisans diplomanız varsa ve yüksek lisansta yatmadıysanız kabul alma şansınız daha yüksektir çünkü daha tecrübelisinizdir.

Zaten "admission requirements" kısmında yazar hangi diplomayı istediklerini.

Ayrıca illa başvuracağınız bölümden lisans diploması almanızı istemezler fakat bu başvurulara hocalar baktığı için sizin bölüme uygun ve ilgili olup olmadığınıza bakarlar.

Yani yazılım bilgisi olan ve bunu az biraz ispatlamış bir EE öğrencisi, CS/EE ortak alanlardan biri olan Yapay Zeka'da (özellikle onun bir kolu alan Machine Learning'de) bir CS bölümüne başvurabilir.

Aynı şekilde bir CS'ci de gidip EE bölümüne başvurabilir. CS'den kastığım Computer Science ama bu Computer Engineering de olur bizim ülke de aynı şey. Başvuracağı alanla alakalı ders aldıysa Yazılım mühendisi de olur, matematik mühendisi de olur her şey olur.

Avrupa sisteminin uygulandığı yerlerde yüksek lisans diploması gerekir zaten adamlarda ayrı bir yüksek lisans okutulmaz, bizden bir sene fazla okuyup mastırlarını yapmış olurlar.

- Kabarık bir cüzdan

Çoğu üniversitenin başvuruları ücretlidir. Amerika'daki üniversiteler ortalama 90$ talep eder. Benim verdiğim rekor ücret 125$
Tabii bu okulların başvuruyu bedava yapıp sonra hocaları Rus romanı gibi tuğla olmuş başvuru belgelerinin önüne atmasını beklemeyin. (EPFL bedavaydı, çünkü İsviçrelilerin başkasının parasına ihtiyacı yok)
Başvuru için rekabetin olmadığı okullar ise ücret talep etmez. Örnek çok yakınınızda.

- Not ortalaması

Sağlam okullar genelde 3.0 + ortalama isterler. Yüksek lisans / doktora isteyen biri için bu ortalama zor değildir çünkü 3.0'ın altında aldığınız dersleri tekrarlama şansınız vardır (her okulda geçerli mi emin değilim.) Ayrıca ilk iki sene bol bol temel bilim ve çerezlik ders alacağınız için ortalama kasmak zor değildir kesinlikle.

Sağlam Amerikan okullarının 3.0+ yazması 3.01'i kabul edeceği anlamına gelmez. 3.5+'dır o aslında, 3.0 olsa duramazsın. 3.5+ olunca daha yükseğine de evet derler ama diğer kriterleri de iyice incelerler.

- Transkriptler

Not ortalaması tek başına işe yaramaz. Benim gibi not ortalamasını Çincelerle şişiren adamı "Bunun ortalama çok iyimiş lan." diyip alacaklarını mı sanıyorsunuz? Eheh. (Bakalım alacaklar mı?)

Önemli teknik derslerinize mutlaka bakacaklardır. Exchange/Erasmus'a gittiyseniz oradaki transkriptinize de mutlaka bakacaklardır. Bazı okullar bunu başvuru sayfalarında da dile getirir. Örneğin ben de Singapur'da alıp pek çalışmadığım Algoritmalar dersi B- gözüküyor, sırf bu yüzden Columbia'ya başvuramadım (B+ istiyorlardı bu dersten)

"Advanced" denebilecek üst sınıf ve mastır derslerinden almak ve bunlarda başarılı olmak önceki başarısızlarınızı telafi edecek ve şansınızı arttıracaktır.

- Dil biliyorum belgesi
Amerika, İngiltere, Kanada, Avustralya gibi Anglosakson ülkelerden gelmiyorsanız veya buralarda lisans yapmadıysanız dil belgesine ihtiyacınız var. (İngilizce'nin anadil kabul edildiği Singapur ve Hindistan da buna dahil.)
Amerika'da genelde TOEFL isterler. Alt sınır bazı ünilerde 80'dir, bazı ünilerde 100. Bazı üniler bazı kısımlar için minimum şartı da koşarlar örneğin Cornell speaking'de en az 22 almalısınız diyordu. Bazıları böyle demez de "Teaching Assistanship" için en az 26 almalısınız der. (Ki böylece ders anlatabilirsiniz.) Ayrıca okullar genelde oraya gidince bir de konuşma çalışıp konuşma sınavına girmenizi isterler bunu da belirteyim.
Eğer minimumu geçemiyorsanız okullar başvurunuzu direkt çöpe ata da bilirler, geçsin bakalım diyip mülakata alıp konuşabiliyor musun bi denemesini yapabilirler (bu arkadaşımın başına geldi bayağı düşük almıştı.)

Amerika'daki bazı okullar IELTS de kabul etmekte bu arada.

Avrupa'da da dil belgesi istiyorlar ama bazı okullar İngilizce öğretim veren okullardan bunu istemiyor (Boğaziçi, Bilkent, Koç ilk aklıma gelenler)

ÖNEMLİ! YÖK Özel kurum ve üniversitelerde girilen TOEFL sonuçlarını Türkiye'deki üniversitelerde geçerli görmemektedir çünkü eşeğin semerinden dolayı. O yüzden DEVLET ÜNİVERSİTELERİNDE GİRİN SINAVA.

- GRE / ALES
GRE Matematik ve İngilizce sorularından oluşan, bir bölümü de yazmaya ayrılan bir test. Detayları sonra vereceğim. Amerika istiyor bu skoru. Avrupa da olursa iyi olur bakarız diyor. Puan skalası 130-170. Niye böyle yapmışlar bilmiyorum, sıfır çekenler üzülmesin diye herhalde. Mühendislerin verbal denen sözel bölümden 145+ alması iyi olur. Quantitative bölümünde ise YGS MAT-1 çıkıyor, sorular çok kolay olduğundan çok yüksek yapmanız lazım, 40 soru var 40'ını da bilseniz iyi olur. Analytical writing bölümü var, buradaki istenen yazı tipi çeşitleri biraz değişik sonra anlatacağım.

Amerika'da üniversitelerin GRE için alt sınır koyduğunu hatırlamıyorum ama quanttan yüksek yapsanız iyi olur.

Türkiye'de Türk öğrencilerden GRE değil ALES istenir. ALES hakkında çok bilgim yok, oda arkadaşım birkaç deneme çözüp girdi Bilkent'te mastır yapıyor şu an.

Not: Sınav randevunuzu bir an önce alın. Özellikle o kadar yaygın olmayan GRE sınavı için yer sıkıntısı yaşayabilirsiniz

- Referans Mektupları

Üniversitede sevdiğiniz ve sizi sevdiğine inandığınız hocalardan alacağınız mektuplar. Sizin hakkınızda "Tanırım iyi çocuktur ben de iyiyim bizim okul da iyi." yazarlar özetle.
Bunu öncelikle beraber çalışma yaptığınız hocalardan istersiniz. Bu olmazsa birkaç dersinizi alıp yakından tanıdığınız bir hocadan alırsınız. Bu da olmadı dersinden A aldığınız bir hocanızdan isteyin ama ders teknik bir ders olsun. Bu da olmuyorsa başvuruyu tekrar gözden geçirin.

Hocalarınızın kariyerli olması avantajlıdır. Fakat en iyi avantaj onların sizin için "Benle şöyle bir çalışma yaptı, işini başarıyla ve zamanında yerine getirdi." yazmasıdır.

Bu arada yasalara göre mektuplara bakma hakkına sahipsin ama okullar sizin bu haktan feragat etmenizi beklerler, ilgili kutucuğu işaretleyerek. Feragat etmezseniz başvuru komitesi danışıklı dövüş olduğunu düşünebilir ve kendi hocalarınız da "Sanane lan benim mektubumdan göndermicem işte." diyebilir.

Benim referanslarım

- Bilkentte donanım ağırlıklı çalışan bir hoca: CS102 (projeli giriş dersi, notum A-), CS224 (Computer Organization, okulun en zor dersi, notum A+), CS426 (Parallel Computing, bu da bol projeli zor bir ders, notum A-) derslerini aldım kendisinden. En önde oturup derse katılır arada espiriler yapar hocayla şakalaşırdım. Çok severim kendisini. Tabii benim hakkımda ne yazdı bilmiyorum :D

- Koçtaki stajımda doktora öğrencisiyle çalıştığım hoca: Sordum ref verir misiniz diye, tabii yardımcı olurum dedi, şu okullara başvuruyorum, başa öneriniz var mı vs. mailler attım bir daha haber alamadım kendisinden. Ama tüm refleri de yükledi sağolsun. Tek sıkıntı vardı, ona bir mektup örneği gönderdim fakat çok çok çok az yazdım, alçakgönüllülük edeyim diye (çok da fazla iş yapmamıştım gerçi) fakat şimdi hoca onu aynen gönderdi mi yoksa üzerine ekledi mi bilmiyorum ve ölene dek sır olarak kalacak. (Aynen gönderdiyse negatif bir etki bile yaratmış olabilir.)

- Üçüncü referansı bulamadım. Öyle beni çok iyi tanıyan bir bilgisayar mühendisliği hocası yoktu. Bir tanesine sordum bu dönem çok yoğunum sadece benden proje alanlara vereceğim dedi. Başka bir tanesine gittim Data Structures dersinden A aldım diye, ya Azimlican bu dersten hareketle ref vermek çok zor oluyor, linked listleri çok iyi birleştirir yazamıyorum dedi. Çok darda kalırsan gel ama onun yerine projeli bir dersini aldığın hocadan iste dedi.

Burada bir parantez açayım, şimdiki aklım olsa NUS'ta 4 dandik ders 1 iyi ders alır, o iyi dersin projesine iyi kasar NUS'tan ref almaya çalışırdım. Salak gibi 5 tane sağlam ders alıp hiçbirini yapamadım ve bu şansı kaçırdım.

Üçüncü referansımı gittim Philosophy of Mind ve Rationalist aldığım muhabbetimin de iyi olduğu felsefe hocamdan aldım. Kendisi Boğaziçi EE geçmişliydi ve logicle falan da uğraşıyordu. Kendisine de dedim hocam ben bilgisayar mühendisliğine başvuracağım fakat başvuracağım alt alanların içinde sosyal bilimler de var oradan yürüyebilirim lütfen ona ilişkin bir şeyler yazın, bir de kalemi kuvvetlidir iyi makale yazar falan yazın dedim tamam dedi.

Bir çok arkadaşım bu durumla dalga geçti fakat işime yaradı sanırım. İnternette bir tane refin alan dışı olmazı sıkıntı yaratmaz ama tek iyi ref oysa sıkıntı yazıyordu hocalar. Ben üç refimin de iyi olmasına özen gösterdim, hocalardan sırf kariyerli diye ref istemedim.

- Statement of Purpose
Niyet mektubu. Genel olarak otobiyografinizi yazarsınız buraya. İnternette çeşitli örnekleri var bakın. Benimkinin özeti:

1- Bilgisayarların eğitimde ne kadar önemli olduğunu erken fark ettim. Küçükken encarta isimli programla oynuyordum sürekli.
2- Lisede RPG Makerla falan uğraştım, hayalim hep bir şeyler üretmekti.
3- Üniversitede bir şeyler üretmek için akademinin çok daha iyi bir seçenek olduğunu farkedip akademiye yöneldim.
4- Bu uğurda şu şu dersleri aldım.
5- Bu uğurda şu şu stajları yaptım, stajlarda da bunu yaptım. (İkisi de üniversitede yapıldı, o yüzden iyi.)
6- Şimdi bunların ışığında şu şu alanlara yöneliyorum.
7- Sizin okul güzel, maaş da dolgun, şu şu hocanın labı ilgimi çekiyor süper işler yapmış.

- CV
Bazıları ister. İnternetten CV örneği aratın.

- Tüm bunları zamanında yapmak
Admission sayfalarında aynı zamanda son başvuru tarihi de yazar. Ben başvurduğumda bir çoğunun 15 aralıktı. Mastır için farklı oluyor aman dikkat. Avrupa'da yüksek lisans için de farklı bir tarih var. Bir de bazı okullara yılda iki kez başvurabiliyorsanız, ikisinin de başlama zamanı aynı oluyor yani sonbaharda başlıyorsanız. Bazı okullar da baharda başlamanıza izin veriyor ama başvuru tarihi bir dahaki yılın ekim ayında falan oluyor.

TOEFL, GRE ve orijinal transkriptlerin okullara ulaşması uzun sürebilir bu yüzden bu sınavlara erken girmeniz gerekebilir. Ekim sonu kasım başı sınavlara girmek için makul. Final zamanı girmeyin sakın. Sınavlara girdiyseniz ama skorlar okulların eline zamanında ulaşmazsa online skorunuza bakarlar fakat orijinalini yine de isterler.

Sınav randevularınızı zamanında alın. Özellikle GRE için. (Ben çok erken almıştım sanırım, ben randevu almadan önce Ankara'da yer yoktu sonra yer açılmıştı :D)

Referanslarınızı da erken istemeye bakın.

Benim profilim:

Kabarık cüzdan: TOEFL ve GRE skoru göndermekle birlikte toplam 450-500$ harcadım sanıyorum. Hepsini aynı anda yollamak riskli, banka "Bu elemanı Amerika soyuyor galiba." diyip hesabı kapatabiliyor. (Haklı adamlar)
Not ortalaması: 3.91/4.0 (Bilkent) 3.80 (Felsefe yandalı) 3.3/5.0 (NUS, Singapur)
Transkript: CS dersleri genelde yüksek ama hepsi A değil, Data Structures dersleri A, Computer Organization A, Elektronik dersi var o A, Matlarda Lineer Cebir hariç hepsi A, sözel derslerde Türkçe 2 ve İngilizce 1 hariç hepsi A tam bir sözel canavarıyım.
TOEFL: 106/120 29 29 22 26 şeklinde.
GRE: Verbal: 152/170 (sondakiparagrafları yetiştiremedim, halbuki iyi gidiyordum) Quantitative: 170/170, Writing: 3.0 (buna hiç çalışmamıştım ama bu kadar batıracağımı da düşünmemiştim.)
ALES: girmeyeceğim
Referans ve SOP'u yukarıda yazdım...